Wist je dat het impressionisme werd geleid door drie getalenteerde vrouwen? Of dat Fountain van Marcel Duchamp origineel door een vrouw is bedacht?
In deze nieuwe serie willen we met The TittyMag verhalen van toonaangevende vrxuwen uit de kunstgeschiedenis opnieuw te vertellen. Deze verhalen zijn vaak door de kreukels van de tijd in vergetelheid geraakt. Door licht te schijnen op deze vrxuwelijke makers en waarom zij zo belangrijk zij, willen we vertelde én onvertelde verhalen opnieuw vertellen.
Deze week hebben we haar zelfportret uit circa 1630-1633 van Judith Leyster uitgekozen. Dit sterke werk zegt veel over haar als persoon maar ook als kunstenaar. Judith Leyster was, zoals haar achternaam al zegt, een leidende ster in de schilderkunst van de 17e eeuw.
De donkere ogen van Leyster vangen meteen je ogen. Ze kijkt je recht aan, met een zelfverzekerde grijns op haar gezicht. Hebben we haar gestoord midden in haar schilderwerk?
Terwijl ze schildert, draait ze zich naar de kijker toe, glimlachend. Met geopende mond, alsof ze net iets wil zeggen, poseert ze nonchalant met een arm op de rugleuning van haar stoel. Zelfs de penseelvoering is vrij en levendig. Ze lijkt even te hebben gepauzeerd, kijkend van haar ezel om een bezoeker van het atelier te betrekken – misschien een beschermheer wiens aandacht ze uitnodigt om te komen kijken naar haar schilderproces.
Dit zelfportret dient als het ware als zelfpromotie: ze laat haar schilderij (als product) en haar talenten en vaardigheden zien. Haar gemak met het penseel wordt gesuggereerd door de frisheid van haar eigen beeld en door de hoeveelheid penselen, die ze gemakkelijk in één hand met haar palet vasthoudt. Het nog onvolledige schilderij op de ezel toont een genre waar Leyster bekend om stond: de zogenaamde vrolijke gezelschappen. Deze populaire genre-scènes beeldden feestgangers, gekostumeerde acteurs, dansers en muzikanten uit.
Haar aanvankelijke plan voor het zelfportret was echter enigszins anders geweest. Infraroodfotografie lieten zien dat het schilderij op de ezel oorspronkelijk een vrouwengezicht had afgebeeld. Dit zou naar alle waarschijnlijkheid Leysters eigen gezicht zijn geweest – een zelfportret in een zelfportret! Door in plaats daarvan de vioolspeler af te beelden, kon ze op één doek haar vaardigheid in zowel portret- als genreschilderkunst benadrukken.
Leyster was een van de slechts twee vrouwen die gedurende de hele 17e eeuw als ‘meester’ werden geaccepteerd in het schildersgilde van Haarlem. Toch krijgt ze vandaag de dag nog niet de waardering die ze verdient.
De informaliteit van Leysters zelfportret – de losse penseelvoering en de nonchalante houding – weerspiegelen kenmerken die Frans Hals in de jaren 1620 introduceerde. Het is niet zeker of Leyster daadwerkelijk studeerde bij Hals, of in zijn atelier werkte, maar ze was duidelijk een naaste en succesvolle volgeling van zijn dynamische, nieuwe stijl.
Dat is ook de reden dat sommige werken van Leyster foutief onder Hals’ naam of de naam van haar man Jan Miense Molenaer tentoongesteld zijn geweest!
Om de week zullen we jullie inspireren met verhalen die je wellicht nog niet eerder hebt gehoord. Ken jij nog een kunstenaar waar je graag meer over wil weten? Laat het ons weten via Instagram of stuur een mail naar info@thetittymag.com.
