Wist je dat het impressionisme werd geleid door drie getalenteerde vrouwen? Of dat Fountain van Marcel Duchamp origineel door een vrouw is bedacht? In deze nieuwe serie willen we met The TittyMag verhalen van toonaangevende vrouwen uit de kunstgeschiedenis opnieuw te vertellen. Deze verhalen zijn vaak door de kreukels van de tijd in vergetelheid geraakt. Door licht te schijnen op deze vrouwelijke makers en waarom zij zo belangrijk zij, willen we vertelde én onvertelde verhalen opnieuw vertellen.
Prachtige gekleurde bloemen, amandelen, rozijnen, gedroogde vijgen, kandijkoeken en broodstengels pronken op dit doek. Je kunt de narcissen bijna ruiken en de gedroogde vijgen zou je zo kunnen proeven. Op en bij het tinnen bord liggen koekjes en broodstengels. De half opgegeten krakeling suggereert, dat er net iemand aan deze tafel heeft gezeten. Dit extreem gedetailleerde stilleven is van de kunstschilder Clara Peeters.
Het werk van deze getalenteerde kunstenaar is relatief lang onbekend gebleven, maar wist je dat Clara Peeters een van de pioniers was in de ontwikkeling van het stilleven als genre in de Barok?
Een verkapt zelfportret
Het werk dat we deze week van dichterbij bekijken, is ‘Stilleven met versnaperingen en pronkbeker’. Het werk werd in 1611 gemaakt en is ongeveer 52 bij 73 cm groot. Het hangt momenteel in het Pradomuseum in Madrid.
In dit werk laat Peeters op een realistische wijze de overvloed van rijkdom zien. Zo’n genre stillevens wordt ook wel een Vanitas stilleven genoemd. Ze toont haar talenten in het weergeven van reflecties, maar ook in de gevarieerde texturen van de schaal, de koekjes, de bloemblaadjes en de materialen van het metaal. Die versterken de zintuigelijke ervaring van dit schilderij. Clara’s vaardigheid in culinaire mise en scène zal je honger zo aanwakkeren.
De gedetailleerde benadering van de bloemen doet denken aan botanische prenten. Op de vergulde beker en de tinnen schenkkan, schilderde de kunstenaar haar zelfportret: drie keer in de beker en vier keer op de tinnen kan. Eén van de ‘verstopte’ zelfportretten staat ondersteboven. Kun jij ontdekken welke?
De vele ‘handtekeningen’ en weerspiegelde zelfportretten in schilderijen van Peeters zijn een vorm van bevestiging, misschien te verklaren omdat ze een vrouw was in een door mannen gedomineerd beroep. Door zichzelf te schilderen, benadrukt ze ook het illusionisme van het schilderij; we hebben het gevoel dat we haar echt zien terwijl ze schildert. Afgezien van de zelfportretten, was het schilderen van reflecties een uitdaging voor veel kunstenaars, als deel van de artistieke traditie. Dit stilleven laat zien dat Peeters deze uitdaging enthousiast aanging en er ook in slaagde.
De luxeproducten die je in het stilleven kunt ontdekken – gedroogde vijgen, rozijnen en wijn – zijn allemaal import, hoogstwaarschijnlijk uit Spanje.
Binnen het genre stilleven gebruikte ze verschillende schildertechnieken: van zeer dunne tot pasteus geschilderde verflagen. Ze was zeer bedreven in het weergeven van texturen, wat in dit stilleven maar ook in het Stilleven met vis en kat te zien is.
Getalenteerde kunstenaar
Clara Peeters is geboren in de periode 1580 – 1589 en was waarschijnlijk werkzaam in Antwerpen. Er is weinig over Peeters’ leven met zekerheid bekend. Maar één van de dingen die we met zekerheid weten, is dat ze in 1657 haar laatste stilleven voltooide, waarvan de huidige verblijfplaats nog onbekend is. De plaats en datum van haar overlijden zijn ook onbekend. Ze wordt tegenwoordig erkend als Vlaamse kunstschilder omdat ze waarschijnlijk in Antwerpen werd geboren en werkte. Haar eerste gedateerde werk maakte ze waarschijnlijk rond haar veertiende!
Het Rijksmuseum in Amsterdam en het Mauritshuis in Den Haag zijn beide in het bezit van werk van de kunstenaar. In totaal worden er ongeveer 40 schilderijen aan Clara Peeters toegeschreven.
Het werk dat ze rond 1611-12 maakte, toont een stijl die doet denken aan Osias Beert, wie hoogstwaarschijnlijk haar leermeester was. Toch erkennen veel kunsthistorici dat Peeters’ lichtwerken veel beter zijn ontwikkeld. Ze was een zeer getalenteerde kunstenaar met aanzienlijke vaardigheden in het weergeven van naturalistische texturen en details.
Waardering
Haar werk Stilleven met vis en kat (links) was de aanzet tot een collectie werken van vrouwelijke kunstenaars die nu de kern vormt van de collectie van the National Museum of Women in the Arts in Washington D.C. In het Prado museum in Madrid kreeg ze in 2016 de allereerste vrouwelijke solotentoonstelling. Kortom: een ontzettend getalenteerde vrouw die waardering verdient en met haar zelfportretten haar plek in de kunstgeschiedeniscanon opeist.
Om de week zullen we jullie inspireren met verhalen die je wellicht nog niet eerder hebt gehoord. Ken jij nog een kunstenaar waar je graag meer over wil weten? Laat het ons weten via Instagram of stuur een mail naar info@thetittymag.com.
