ArtHERStory #36: Maria Sibylla Merian

Wist je dat het impressionisme werd geleid door drie getalenteerde vrouwen? Of dat Fountain van Marcel Duchamp origineel door een vrouw is bedacht? In deze serie willen we met The TittyMag verhalen van toonaangevende vrouwen uit de kunstgeschiedenis opnieuw vertellen. Deze verhalen zijn vaak door de kreukels van de tijd in vergetelheid geraakt. Deze week bespreken we de illustraties en ontdekkingen van Maria Sibylla Merian.

Geboren als het laatste kind van Matthaeus Merian en Johanna Sibylla Heim kwam Maria Sibylla Merian op 2 april 1647 ter wereld in Frankfurt, Duitsland. Haar vader was graveur en had hetzelfde tekentalenten als hem. Helaas overleed hij toen Maria drie jaar oud was. De moeder van Maria hertrouwde met kunstschilder Jacob Marrel, van wie Maria heeft leren schilderen met waterverf.

Al sinds jongs af aan had Maria al een fascinatie voor het leven van insecten en hoe ze zich reproduceerden, omdat ze in haar tijd nog geloofden dat deze insecten uit het niets verschenen en als duivelse beesten zagen. Maria had als kind haar eigen collectie levende insecten die ze tot in de kleinste details ging natekenen.

In 1665 trouwde Maria met Johann Andreas Graff en in 1668 vertrok ze met hem en haar eerste dochter naar Neurenberg. Hier maakte ze veel aquarellen van bloemen en de metamorfose van rups naar vlinder. Ze heeft van deze aquarellen een bundel gemaakt en in 1975 zijn haar eerste geïllustreerde boeken uitgegeven. Vier jaar later publiceerde ze een boek wat haar levenswerk ging worden: Der Raupen wunderbare Verwandelung. In dit boek zaten prachtige prenten van insecten en de planten die ze nodig hadden, Maria was de eerste die het over de connectie tussen insecten en hun voedselplant had en bevestigde wat een andere onderzoeker eerder had vastgesteld; dat insecten daadwerkelijk uit eitjes kwamen en niet uit de lucht kwamen neervallen.

ze verhuisde rond 1680 terug naar Frankfurt met haar familie om voor haar moeder te zorgen en publiceerde daar nog een tweede deel over de rupsen. Niet lang daarna, in 1685 besloot Maria zich aan te sluiten bij de Labadisten in West-Friesland samen met haar moeder en dochters. Haar man werd hier niet in toegelaten en ze werden dus als ongehuwd bestempeld in die gemeenschap.

Samen met de Labadisten en haar jongste dochter Dorothea vertrok ze naar een plantage op Suriname waar de Labadisten werkte. Maria had bij een paar Europese verzamelaars gedroogde exemplaren van insecten gezien die uit de Surinaamse wouden kwamen en wilde ze graag in levende lijve onderzoeken in hun originele habitat. Hierdoor is ze ook de eerste vrouw die voor de wetenschap de halve wereld af ging reizen zonder mannelijk gezelschap.

In Suriname heeft ze 2 jaar lang de insecten getekend en bestudeerd. Maria was heel kritisch over het houden van slaven en hoe ze werden behandeld. Ze heeft veel kunnen leren over verschillende planten door de slaven in Suriname. Zo heeft ze in haar notities een kruidenmengsel staan die de als slaaf gehouden vrouwen gebruikte om een abortus op te wekken zodat hun kinderen geen slaven werden.

Doordat Maria malaria kreeg was ze genoodzaakt om naar Nederland terug te keren met haar dochter. Ze nam vanuit Suriname ook een inheemse vrouw mee, waarschijnlijk omdat ze haar kennis over de Surinaamse flora en fauna nog nodig had om haar werk voort te zetten. In 1705 kon ze na drie jaar hard werk eindelijk haar boek met prachtige tekeningen en schetsen van de tijd in Suriname uitgeven. Metamorphosis insectorum Surinamensium (Verandering der Surinaamse insecten). Met dit boek is ze uiteindelijk wereldberoemd geworden. Je had een Latijnse versie en een Nederlandse waarvan beide in kleur of zwart-wit.

Helaas heeft ze er zelf niet lang van kunnen genieten, want in 1715 kreeg Maria een beroerte waardoor ze voor de laatste 2,5 jaar van haar leven in een rolstoel moest zitten en geen werk meer kon uitvoeren. Op 13 januari 1717 is Maria Sibylla Merian overleden. Haar dochters hebben hierna haar werk uit het atelier voortgezet. Nog lang na haar bestaan wordt ze herinnerd als een icoon voor de entomologie en zijn er meerdere insecten naar haar vernoemd zoals de meriansborstel.

 

Gerelateerd

Scroll #19 wie is Lara Schnitger?

De dagen zijn niet alleen bestemd voor urenlang scrollen door TikTok of Insta in bed, maar ook voor een goede dosis scrollen door Kunst! Daarom lichten we speciaal voor jou iedere week een kunstenaar uit. In deze editie staat de kunstenaar Lara Schnitger centraal. Van textiel tot performance, alles om

Lees meer »

 ‘Het moeten absoluut geen colleges worden, kunst is van iedereen.”

In de VPRO Gids vertellen Cathelijne Blok en Paul Rem over hun nieuwe podcast Maffe Meesterwerken, waarin ze wekelijks een bijzonder kunstwerk en het verhaal erachter bespreken. Van Catharina de Grote tot Cindy Sherman – elke aflevering duiken ze in kunststromingen, geschiedenis en idiote verhalen. Blok, oprichter van The TittyMag, brengt een

Lees meer »

Waar staan we nu echt?

Hoe staat het met de positie van vrouwelijke kunstenaars in musea en op kunstbeurzen? Worden de spelregels van de kunstmarkt herschreven? Tijdens deze inspirerende Art Talk neemt onze oprichter en kunsthistoricus Cathelijne Blok je mee in een gesprek vol prikkelende vragen en nieuwe inzichten. Ze gaat in gesprek met: Samen

Lees meer »

How to survive goede voornemens!

Een grote tip van een ervaringsdeskundige Het is 1 januari als ik dit schrijf en ik ben net wakker geworden op een bank. Niet in m’n eigen kots en tussen de flessen gelukkig 😉 Misschien had je vandaag een andere start en werd je krokant en ergens in de middag

Lees meer »

Maffe Meestwerken

In deze nieuwe podcastserie, Maffe Meesterwerken voor Omroep MAX nemen kunsthistorici Paul Rem en Cathelijne Blok je mee langs iconische kunstwerken en de personen die ze zo bijzonder maken. Van het levend kunstwerk Mathilde Willink in het beroemde portret van Carel Willink, tot Judith en Holofernes van de Italiaanse kunstenaar Artemisia Gentileschi. Deze

Lees meer »

Dat proces voelt bijna magisch.

In 2018 organiseerden wij onze allereerste Titty Talk: een first date met 40 feministen. Een inspirerende ontmoeting tussen activisten, feministische organisaties, kunstenaars en journalisten. Allemaal proberen ze op hun eigen manier een positieve verandering teweeg te brengen. Alleen wie zijn die feministen nou eigenlijk en waar staan ze voor? Wij

Lees meer »

Scroll #18: Wie is Lavinia Schulz?

Op een foto, genomen tijdens een kunstfestival in Hamburg in februari 1922, staat een stel. Men vermoedt dat Lavinia Schulz (1896–1924) en Walter Holdt (1899–1924) daarop te zien zijn, hoewel dit niet met zekerheid te zeggen is. Als het inderdaad zij zijn, is dit de enige bekende foto waarop ze

Lees meer »

The Titty Platform

Currently by invitation only. Still think you're the right fit?