Ze haalt nog een keer diep adem, checkt op haar telefoon of haar make-up nog goed zit, haar haar nog in model. Check, check. Ready. Met een grote glimlach op haar gezicht loopt ze naar de counter toe, ondertussen groet ze vriendelijk iedereen die haar passeert. Een van die heerlijke cappuccino’s van je, zegt ze tegen de jongen in uniform en giechelt. Zodra hij de to go cup voor haar neerzet grijpt ze naar haar telefoon en beloond hem met 5 sterren. Hij doet hetzelfde.
Ja, dit is inderdaad een scene uit Black Mirror. Het is een fictieve schets van onze toekomst waarin we onze status als mens baseren op hoe iedereen om ons heen ons heeft gerate. Van barista tot collega, van toevallige voorbijganger tot je beste vriendin. Een slechte grap, even niet opletten en daardoor tegen iemand aan botsen, het is genoeg om je rating instantly tot het nulpunt te doen kelderen. En dat heeft zware consequenties, want een slechte rating maakt dat je niet overal mag wonen waar je wil, je minder goede vliegtuigstoelen krijgt of je niet meer uitgenodigd wordt op het huwelijk van die met die 5 sterren.
De makers uitte hiermee een aanklacht tegen onze maatschappij, hoe we verslaafd zijn aan likes. Hoe we onze levens zo perfect mogelijk doen lijken om maar likeable te zijn. Om maar meer volgers te hebben, meer views. Maar wat als dit nou helemaal niet zo fictie is als we denken?In China betaalt iedereen alles met zijn telefoon. Even een qr code scannen en done. Daarvoor gebruiken de chinezen vooral de app Alipay, van parkeren tot boodschappen tot je elektriciteitsrekening. Alles betaal je simpel met 1 klik. Alipay is een app van Alibaba en dat is weer de Chinese versie van Amazon. Deze app bezit dus een goudmijn aan data, want tja, hallo, Alibaba linkt uiteraard jouw online gedrag op z’n andere platforms met de data uit deze app.
In 2013 kwamen ze met een goed idee: Zhima Credit. Met je gedrag en dus de data die geregistreerd wordt in de app kun je een social credit opbouwen. Normaal als je een lening aanvraagt kijkt de bank naar jouw kredietstatus, die is afhankelijk van hoe goed je je financiële zaakjes op orde hebt hoog genoeg voor een lening of niet. Maar in China besloot de overheid dat sociaal krediet ook een rol moest gaan spelen en dat was precies wat de makers van Zhima Credit hoopten.
Je rekeningen op tijd betalen is niet meer genoeg en je sociale credit heeft invloed die veel verder gaat dan alleen het krijgen van een lening bij de bank. Als jij als persoon, of een bedrijf en zelfs ambtenaren een slechte score hebben kan je bijvoorbeeld alleen kiezen uit mega slechte modellen als je een auto wil huren of zelfs op een no-travel list terecht komen. Dus huur je een ov fiets? Of kom je voor het in eerst in een specifiek hotel? Dan check je meteen in met je Zhima Credit, als je je dan goed gedraagt stijgt je rating en hoef je volgende bijvoorbeeld geen deposit te betalen.
China heeft uiteraard een heel ander politiek systeem, waarbij deze uitvinding het communistische regime het natuurlijk net iets makkelijker maakt om zijn mensen nog eens extra in de gaten te houden. Dat komt er hier natuurlijk echt niet zo snel doorheen, denken we. Maar be aware, want het is hier nu nog fictie, daar al een voldongen werkelijkheid.<
