In 2018 organiseerden wij onze allereerste Titty Talk: een first date met 40 feministen. Een inspirerende ontmoeting tussen activisten, feministische organisaties, kunstenaars en journalisten. Allemaal proberen ze op hun eigen manier een positieve verandering teweeg te brengen. Alleen wie zijn die feministen nou eigenlijk en waar staan ze voor? Wij stellen je ze voor in onze reeks: De feministische beldate! Dit keer spreken wij met de voorzitter van Het Buikencollectief Eline Leijten.
Eline Leijten is een petitie gestart genaamd Petitie 21e -Eeuws Verlof. Deze petitie is een oproep aan het Nederlandse kabinet om ook in Nederland echt moderne verlofregelingen in te voeren. Wij gaan met Eline verder in gesprek over deze petitie.
Wat houdt de Petitie 21e-Eeuws verlof in?
‘’De Petitie is een oproep aan het Nederlandse kabinet om écht moderne verlofregelingen in te voeren in Nederland. Deze moderne verlofregelingen bestaan uit drie punten: Gelijke rechten op 160 dagen betaald ouderschapsverlof na de geboorte van een kind voor alle ouders ongeacht gender – zoals in Finland, daarnaast langer recht op pauze en rust voor zwangeren (die daar gebruik van willen maken) en verlof na een miskraam en doodgeboorte voor 24 weken zwangerschap.
In Nederland is momenteel niks geregeld voor mensen die een miskraam of doodgeboorte meemaken voor de 24e week van de zwangerschap. Er wordt niet zelden van hen verwacht dat zij de dag na deze gebeurtenis weer op de werkvloer staan. In zo’n situatie melden veel mensen zich ziek, maar niet overal wordt daar begripvol op gereageerd. Er is natuurlijk een reden waarom wij als moderne samenleving wettelijk verlof na (bijvoorbeeld) een geboorte kennen; dat recht geeft het signaal dat wij als land menen dat mensen na zo’n gebeurtenis verlof verdienen. Als initiatiefnemers van de Petitie 21e-Eeuws Verlof vinden wij het kil dat in Nederland geen enkel wettelijk recht op verlof bestaat voor ouders die een miskraam meemaken of een kind verliezen voor de 24e week van de zwangerschap.
De Petitie is ook een pleidooi voor een uitbreiding van het recht op pauzes voor zwangeren. Want acht op de tien zwangeren zijn misselijk aan het begin van hun zwangerschap. Nu heb je als zwangere in loondienst recht op één achtste van je werkdag extra pauze, maar dit is niet algemeen bekend voor de meesten. Er ligt een behoorlijk taboe op het toegeven dat je moe bent, dat toegeven zit niet echt in onze cultuur. Het is een soort paradox: we verwachten op de werkvloer dat zwangeren werken als of ze niet zwanger zijn en bij de verloskundige en de gynaecoloog is juist de mantra dat je rustig aan moet doen. We hebben dus een systeem waarin zwangeren het moeilijk goed kunnen doen: je werkt vaak volgens zorgverleners te hard, of volgens je leidinggevende niet hard genoeg. Dit zijn de punten die wij aankaarten in onze Petitie 21e-Eeuws Verlof. Het bevorderen van gendergelijkheid is daarbij een belangrijke drijfveer. Twee van de drie punten zijn ook bedoeld voor beide ouders, niet alleen voor degene die het kind op de wereld zet. Uitgangspunt zijn de verlofregelingen zoals die net zijn ingevoerd in Finland. Daar hebben alle ouders langer recht op betaald verlof – in Noord-Europa wordt ouders die rust gegund.’’
De Petitie strijdt voor 160 dagen betaald verlof voor beide ouders, hoe ze dat ook in Finland hebben. Waarom is dit zo belangrijk?
‘’In Nederland hebben wij allerlei verlofregelingen, maar wat daaraan onder andere problematisch is, is dat het echt een lappendeken is, dus complex voor mensen om te begrijpen. Als je zwanger bent heb je recht op zwangerschapsverlof en daarna bevallingsverlof, dat is bij elkaar opgeteld zestien weken als je één kind krijgt. Na die zestien weken heb je als je in loondienst bent recht op betaald ouderschapsverlof maar dit is deels betaald: negen weken krijg je maximaal zeventig procent van je inkomen uitbetaald, tot 70% van het ”maximum dagloon”. Dan heb je in loondienst nog recht op zeventien weken onbetaald ouderschapsverlof. De partners krijgen rondom de geboorte geen zestien weken verlof net zoals de zwangeren, maar zij krijgen – als ze in loondienst zijn – zes weken verlof, en maar één week volledig betaald. Het totaalplaatje is ook anno 2023 nog altijd heel genderongelijk ingericht (zowel kijkend naar de lengte van het verlof als naar de vergoeding). Daarnaast is deels betaald verlof alleen toegankelijk voor de mensen die het zich kunnen veroorloven en zijn de ouderschapsverlofregelingen er alleen voor mensen in loondienst. Dat vinden wij als initiatiefnemers van de petitie niet goed, omdat dit gaat om iets zo wezenlijks. Het is wat ons betreft niet oké dat het van de dikte van je portemonnee afhangt of je wel of niet veel tijd met je kind kunt doorbrengen en de kans krijgt om met een gelijkwaardige rolverdeling aan het ouderschap te beginnen .’’
Hoe komt het Noord-Europa vooroploopt qua verlofregelingen, maar dat Nederland hierin achterloopt?
‘’Ja, dat is een interessante vraag. Opmerkelijk is dat Nederland voor de Tweede Wereldoorlog hierin internationaal voorliep. Dat wil zeggen, vanaf 1939 hadden Nederlandse werkende vrouwen het langste verlof en de hoogste financiële vergoeding. Waarom wij nu in Nederland achterlopen is naar mijn idee omdat we bij het maken van beleid te veel op de korte termijn gericht zijn geweest in de afgelopen decennia. Kijk bijvoorbeeld naar de stikstofcrisis die te lang is blijven liggen of naar hoe het nu gesteld is met het klimaat. Dit kortetermijndenken is ook zichtbaar in onze huidige verlofregelingen. Als je in die context puur naar de waan van de dag kijkt kun je denken ‘Zó dat is duur, al die mensen thuis terwijl er al zo’n krapte is op de arbeidsmarkt.’ Dit is hoe Nederland zich al jaren verhoudt tot uitbreiding van onze verlofregelingen – in 2010 bijvoorbeeld was het Nederlandse kabinet een van de meest uitgesproken tegenstanders van een voorstel van de Europese Commissie om het zwangerschaps- en bevallingsverlof uit te breiden naar 18 of 20 weken. Er ligt onredelijk veel nadruk op de kosten op korte termijn. Maar ik ben zelf ook econoom en als je vanuit een economisch perspectief hiernaar kijkt, zie je direct de voordelen van gendergelijk, langer betaald verlof. De economie heeft er op lange termijn profijt van als ouders de tijd krijgen om op adem te komen en kunnen wennen aan hun nieuwe leven nadat zij een kind op de wereld hebben gebracht. Uit onderzoek blijkt dat maar liefst 91% van de ouders van jonge kinderen het ouderschap ervaart als een zware taak, waarbij meer hulp welkom is. Laatst kwam in het nieuws voorbij dat één op de zes Nederlandse werknemers burn-outklachten ervaart. Dat is (naast niet wenselijk) heel duur voor een land. Zeker nu we op dit punt staan is het economisch interessant om de lange termijn centraal te stellen in het gesprek over verlofregelingen; om te onderzoeken wat er gebeurt als je deze mensen tijdens het spitsuur van het leven wat meer rust gunt. Daarnaast vergroot langer en gendergelijk verlof de kansen van vrouwen op de arbeidsmarkt, waar 43% van de zwangeren nu nog altijd zwangerschapsdiscriminatie ervaart, is het waarschijnlijk dat dit bijdraagt aan een gelijkere verdeling van zorg en betaald werk tussen vrouwen en mannen en zorgt het voor gezondheidswinst bij zowel ouders als kinderen, die (in een veilige gezinssituatie, en als er sprake is van twee ouders) baat hebben bij twee betrokken ouders. De eerste duizend dagen van een mensenleven zijn bepalend voor de gezondheid voor de rest van ons leven. Tot slot kun je door dit langere verlof als land enorm besparen op de babygroepen in de kinderopvang, waar per drie baby’s een medewerker nodig is. Daar gaat op dit moment veel geld naartoe, en er is een groot personeelsprobleem in die sector.’’
Wat is jouw ultieme doel met de petitie?
‘’Wat we willen bereiken met deze petitie is niets minder dan daadwerkelijke systeemverandering. Het is voor ons – een groep van meer dan vijftig ambassadeurs, vrouwen en mannen – zaak dat gendergelijk, langer betaald verlof op de politieke agenda belandt.
Ik zie de politieke bereidheid om dit op te pakken. Partijen die zich hard maken voor gendergelijkheid kunnen niet om deze zo zichtbare genderongelijkheid in onze verlofregelingen heen, omdat dit duidelijk nog een weeffout is in ons systeem en de meerderheid van de ouders van kinderen onder de 18 jaar de zorg voor kinderen tegenwoordig gelijk wil verdelen. Dit vergt wel dat de realisatie moet komen dat als je duurzamer met je beroepsbevolking omgaat, dat uiteindelijk de krapte op de arbeidsmarkt juist zal reduceren. Maar kijkend naar het aantal Nederlanders dat achter deze petitie staat en hoe snel in Frankrijk een petitie (die in verhouding veel minder vaak is getekend) al tot ruimere verlofregelingen heeft geleid, gaan wij met vertrouwen in de politiek later dit jaar met de petitie naar Den Haag.
Wil jij een steentje bijdragen aan een langer betaald, gendergelijk verlof? De Petitie 21e-Eeuws Verlof vind je hier!
Op de hoogte blijven van Eline? Neem dan zeker een kijkje op haar Instagram!