In 2018 organiseerden wij onze allereerste Titty Talk: een first date met 40 feministen. Een inspirerende ontmoeting tussen activisten, feministische organisaties, kunstenaars en journalisten. Allemaal proberen ze op hun eigen manier een positieve verandering teweeg te brengen. Alleen wie zijn die feministen nou eigenlijk en waar staan ze voor? Wij stellen je ze voor in onze reeks: De feministische beldate! Deze keer spreken we met Jill Mathon, creatieve duizendpoot, journalist en medeoprichter van Het Nieuwe Spelalfabet.
Het Nieuwe Spelalfabet is afgelopen week de wereld in geslingerd. Kun je daar meer over vertellen?
“Een spelalfabet is een alfabet dat bestaat uit woorden en wordt gebruikt om bijvoorbeeld postcodes of namen foutloos te spellen. In Nederland gebruikt men namen om een letter te verduidelijken, A staat bijvoorbeeld voor Anton. Ons viel het op dat er voor het spelalfabet voornamelijk ouderwetse witte mannennamen werden gebruikt om een letter aan te duiden. 24 wel te verstaan. De enige twee vrouwennamen in het oude spelalfabet zijn Maria (de heilige maagd) en Xantippe (zoek de betekenis daar maar eens van op!).
Dit begon eigenlijk een paar jaar geleden al toen ik aan de telefoon was met een instantie. Toen ik me realiseerde dat ik alleen maar mannennamen aan het opnoemen was, deelde ik deze observatie met de vrouw aan de andere kant van de lijn. Ik werd aan het denken gezet en hieruit ontstond meteen een idee! Ik wilde een representatief spelalfabet maken met een een bijpassende fotoserie. En dat project liep een beetje uit de hand.
Het is overigens niet zo dat ik de eerste ben die iets aan het spelalfabet wilde doen. Later kwam ik erachter dat in de jaren ’80 van de vorige eeuw een groep feministen vrouwennamen in het spelalfabet probeerden te krijgen, wat niet is gelukt. Ook rapper, schrijver, columnnist en activist Massih Hutak stelde in 2017 een nieuw spelalfabet voor. Gatra Peshtaz maakte in april 2021 een inclusief spelalfabet, waarmee ze namen van vooral nieuwe Nederlanders normaliseert. Wij hebben ons gefocust op functionaliteit en representatie.”
En hoe is het balletje toen gaan rollen?
“Ik ging de samenwerking uiteindelijk aan met taalwetenschapper, fotograaf en activist Desiré van den Berg. Samen dachten we na over namen en koppelden die aan mensen die in onze eigen bubbel zaten. Dat voelde niet goed, want het was niet representatief voor Nederland. We misten een verantwoording en daarom hebben we contact gezocht met een professor naamkunde. Hij hielp ons aan een namenlijst van de meest populaire namen van mensen woonachtig in Nederland tussen 1971 en 2017. Op die manier namen we ook Nederlanders mee die hier niet zijn geboren. De uitgekozen namen zijn gefilterd op onder andere populariteit, herkenbaarheid, afkomst en klank. Samen met De Bovengrondse is dit idee in uitvoering gebracht. Zonder hun, was dit idee nooit van de grond gekomen.”
Waarom vind je dit belangrijk?
”We wilden graag laten zien dat we constant een witte mannennorm reproduceren zonder dat we dat doorhebben, zelfs in zoiets schijnbaar onbenulligs als een spelalfabet. Dit schept een beeld over de samenleving die niet bestaat en nooit bestaan heeft. De macht zit ‘m in het onbewuste, dan zie je ook terug in de onderzoeken. Het Nieuwe Spelalfabet is een mooie manier om dat gesprek te openen. Once you see it, you can’t unsee it. Vergeet niet dat taal ook een ontzettend machtig middel is. Het doet ertoe, evenals representatie.”
Wat houdt hedendaags feminisme voor jou in?
“De strijd voor gelijkwaardigheid op alle niveaus. Een goed mens zijn. Privileges inzetten. En vooruitgang nastreven met alles wat binnen mijn macht ligt.
Die strijd is daarmee onlosmakelijk verbonden met mijn zijn – ik doe mijn best om het terug te laten komen in vrijwel al mijn keuzes. Er is hierin nog heel veel te winnen, vooral buiten mijn eigen ‘bubbel’. Graag zie ik dat we daar, zeker als witte mensen, wat vaker het ongemak gaan opzoeken. Ik vind het nog steeds een uitdaging om constructief een gesprek aan te gaan met iemand die schuldig maakt aan een -isme. Dus als iemand hiervoor een goeie cursus weet, let me know. Wel denk ik dat de meeste mensen het goed willen doen. De realiteit is dat niet iedereen dezelfde kennis heeft. Daarom is educatie zo belangrijk en wil ik me in de toekomst daar vooral op richten. Het Nieuwe Spelalfabet is daarvoor een mooie conversation starter.”
Hoe ziet jouw ideale wereld eruit?
”Ik zou willen zien dat we alles kunnen overstijgen. Daarmee bedoel ik dat we geen gender meer hebben, geen seksuele oriëntatie, dat eigenlijk alles fluïde is. Dat iedereen in diens volledige potentie gevierd mag worden. Iedereen mag er zijn en gevierd worden. Maar ik weet ook dat als we dat willen overstijgen, we eerst moeten benoemen en de vinger op de zere plek moeten leggen.”
Wil je meer weten over Jill Mathon? Volg haar dan op Instagram!