SundayScroll #174: Wie is Zaha Mohammad Hadid
SundayScroll #173: Wie is Laila Shawa
Zondagen zijn niet alleen voor uren Netflixenin bed, kunstuitjes en slow mornings, maar ook voor onze wekelijkse Sunday Scroll. Hierin lichten we speciaal voor jou een vrouwelijke kunstenaar uit. Deze week: een kunstenaar, die zachte kunstwerken creëert, waarin we kunnen liggen en wegdromen naar de mooiste kleurrijke werelden. Welkom in de warme wonderenwereld van de Palestijnse beeldend kunstenaar Laila Shawa.
SundayScroll #172: Wie is Alice Neel?
Zondagen zijn niet alleen voor uren Netflixen in bed, kunstuitjes en slow mornings, maar ook voor onze wekelijkse Sunday Scroll. Hierin lichten we speciaal voor jou een vrouwelijke kunstenaar uit. Deze week een kunstenaar, die de mens in alle diepte weet te vangen in haar schilderijen, Alice Neel (1900-1984)!
Een kunstenaar, die geweldig landschappen en stillevens schilderde en mensen als de beste: Alice Neel. Neel had de kracht om niet alleen geweldige imponerende kleurrijke portretten van de meest uiteenlopende figuren te schilderen, maar ook om hun uiteenlopende gevoelens en diepste pijnen te laten zien.
Alice Neel volgde haar opleiding aan de Philadelphia School of Design for Women. Later verhuisde ze naar New York en daar heeft ze ongeveer de heledoorsnede van de Amerikaanse samenleving weten te portretteren. Van haar vrienden, die ze kende uit haar communistische kringen ( dit leverde haar zelfs een plaatsje in de archieven bij de FBI op) tot de immigranten uit Latijns Amerika en Puerto Rico, die ze tegenkwam in haar eigen buurt. Neel verhuist naar hetrijkere Upper West Side en begint invloedrijke curatoren en anderen uit de kunstscene te schilderen. Van bekende kunstenaars als Andy Warhol, extravagante socialites, haar kinderen, lovers tot MoMAcurator Frank O’Hara. Als je langs haar werk loopt, wandel je tegelijk door het sociale leven van Neel. Ze schilderde maar al te graag haar eigen omgeving, maar altijd legt ze in haar schilderijen de focus op het steunen van subculturen en belangrijke bijkomende thema’s als de Lhbtqia+ community, vrouwenrechten en emancipatie. Ze schilderde niet alleen individuen, maar ook hele families. Onderwerpen als moederschap en het vrouw-zijn, komen vaak terug in haar werk, maar op een oprechte, intieme en toen vooral gedurfde manier. Haar naakten waren eerlijk en niet ‘mooier’ gemaakt dan het was. Van hangende of kleine borsten, allerlei lichaamsvormen tot littekens. Neel laat met haar werk het leven zien zoals het komt.
In weelderige kleuren en penseelstreken ving ze het uiterlijk, maar ook het innerlijk van de hoofdrolspelers op haar kleurrijke en imponerende schilderijen. Ze wist door de mensen heen te schilderen.
Wie zou jij graag terug willen zien in onze wekelijkse SundayScroll? Laat het ons weten via Instagram!
‘’Ik wil laten zien dat het niet uit maakt wie je bent, hoe je jezelf identificeert of welke kleding maat je hebt, jij verdient een podium.’’
In 2018 organiseerden wij onze allereerste Titty Talk: een first date met 40 feministen. Een inspirerende ontmoeting tussen activisten, feministische organisaties, kunstenaars en journalisten. Allemaal proberen ze op hun eigen manier een positieve verandering teweeg te brengen. Alleen wie zijn die feministen nou eigenlijk en waar staan ze voor? Wij stellen je ze voor in onze reeks: De feministische beldate! Dit keer spreken wij met casting director & model scout Michiel van Maaren!
Hi Michiel! Jij vind in jouw werk representation erg belangrijk, waarom is diversiteit en inclusiviteit van belang in de mode wereld?
‘’Diversiteit is een hot topic geworden, voor veel merken is diversiteit een marketing-tool geworden. En dat mist eigenlijk het punt van diversiteit, want diversiteit is alles wat prachtig is. Als je om je heen kijkt zie je heel veel verschillende mensen, mensen van diverse leeftijden, etniciteiten, genders en mensen met verschillende vormen, voor mij licht hier de schoonheid.
Toen ik jonger was, had de Hema een reclame over push-up bh’s. Degene die de hoofdrol speelde in deze reclame was een androgyne man. Dit vond ik zó bijzonder, dit was de eerste keer dat ik mezelf terug zag in de media. Daarom denk ik dat representatie, inclusiviteit en diversiteit zó belangrijk zijn in de media en in de modewereld, want je wilt jezelf er in terug kunnen vinden. Het gevoel dat jij ook een plekje hebt in de samenleving. Dat is voor mij belangrijk.’’
Jij scout zelf ook modellen, wat is jouw missie hierin?
‘’Ik ben casting director en modellen scout, dus daar zit nog wel een verschil in. Maar mijn hoofdmissie is hierin bij beide gevallen hetzelfde: Ik wil mooie dingen maken met mooie mensen en ik wil laten zien dat het niet uit maakt wie je bent, hoe je jezelf identificeert of welke kleding maat je hebt, jij verdient een podium. Ik wil zoveel mogelijk bijzondere en mooie mensen een plek geven zodat zij anderen kunnen inspireren om zichzelf te zijn. Ik noem het zelf altijd ‘exposion therapy’, hoe vaker je een gezicht ziet in het medialandschap, hoe normaler het wordt.
Hoe wordt jouw werkwijze ontvangen?
‘’Best goed! Mode kan af en toe een harde nek hebben waar je moeilijk doorheen kunt duwen. Sommigen hebben een gedachtegang waar ze aan vast zitten of werken al zeventien jaar bij hetzelfde bedrijf die niet durft te veranderen. Maar het is heel leuk, want ook deze mensen zien in dat representatie werkt en belangrijk is. Zij zien nu ook dat er vraag naar is om persoonlijkheden terug te zien. Voorheen was er een best heftig stramien waarin modellen werden gezocht, maar nu staat iedereen open voor een bredere blik.
Ik vind het ook leuk om te pushen. In hoeverre kan ik gaan om bij verschillende merken en klanten representatie aan te kaarten en te laten zien? Meestal slaag ik in dit gesprek en de resultaten werken net zo goed. En dat vind ik fantastisch om te zien!
Wat betekend feminisme voor jou?
‘’Ik vergelijk het begrip feminisme met het woord ‘model’. Model is een genderloos woord, iedereen kan een model zijn. En dat vind ik ook met feminisme, want het werd vroeger gekoppeld aan vrouwen, terwijl ik nu zo heb dat feminisme juist het principe is dat iedereen gelijk is. Ik zou het fantastisch vinden als feminisme niet vrouwelijk of mannelijk is, maar een woord voor iedereen.
Ik vind het ook interessant dat ik in een industrie werk waarbij vrouwen meer verdienen dan mannen. ‘’Hoe sta ik daar zelf tegenover?’’ Ik identificeer mij als non-binair, dus ik zie mij niet per se aan de ene kant of aan de andere kant. Dus vanuit dat opzicht vind ik het aan de ene kant raar dat het verschil tussen man en vrouw zo groot is in deze industrie qua loon, maar vrouwen verdienen in het algemeen minder dan mannen dus ik vind het ook weer niet zó erg haha!
Maar terugkomend op het begrip feminisme, in mijn omgeving wordt feminisme nooit echt uitgesproken maar het wordt getoond in gedrag. Ik heb het geluk dat ik met veel inspirerende mensen mag en kan werken. Zij zijn zo geestverruimend in de manier van omgang en creëren. Iedereen wordt gelijk behandeld. Voor mij is feminisme dan ook het mooie zien in iedereen en het strijden voor gelijk zijn. Man, vrouw, non-binair, gay, straight, trans, etc.. het maakt niet uit, alles zou op dezelfde manier bekeken moet worden. De verschillen qua omgang zou er niet moeten zijn.
Hoe kunnen mensen zich meer verdiepen in dit onderwerp?
‘’Ja, ik ben echt blessed met mijn omgeving. De gesprekken die ik mag voeren met hen zijn al zo leerzaam. Dat zou ik ook graag willen meegeven: Ga gesprekken aan met mensen, zie hoe anderen in de wereld staan. Iedereen staat zo anders in de samenleving, deze inzichten kunnen zó inspirerend zijn.’’
Op de hoogte blijven van Michiel en zijn werk? Volg hem dan zeker op Instagram!
SundayScroll #171: Wie is Raphaela Vogel?
Zondagen zijn niet alleen voor uren Netflixenin bed, kunstuitjes en slow mornings, maar ook voor onze wekelijkse Sunday Scroll. Hierin lichten we speciaal voor jou een vrouwelijke kunstenaar uit. Deze week: de multidisciplinaire kunstenaar Raphaela Vogel!
Raphaela Vogel is in 1988 geboren in Nürnberg, momenteel woont en werkt ze in Berlijn. Raphaela’s liefde voor kunst ontstond toen zij veertien jaar oud was. Zij bevond zichzelf in een milieu waar veel vrienden iets in de kunst of theater deden, dit was erg inspirerend voor haar. Ook haar moeder inspireerde haar, zij schilderde, ontwierp en decoreerde kamers voor anderen- Raphaela neemt deze herinneringen tot de dag van vandaag met haar mee.
Raphaela volgde eerst een opleiding in Neurenberg, hier ontdekte zij haar liefde voor architectuur. Maar ondanks haar liefde voor dit vak besloot ze om haar studie te stoppen en te beginnen in Frankfurt. In Frankfurt ontdekte ze hedendaagse kunst en haar potentie in dit vakgebied.
Raphaela trok al snel de aandacht in de kunstwereld. Met grootschalige installaties waarin schilderkunst, sculptuur, audiovisuele vormgeving en muziek door elkaar weefden tot theatrale beelden die prikkelende vragen oproepen. Vragen over gender en over de mogelijkheid van relaties tussen mensen, dieren en machines. Ook kaart Raphaela haar positie als vrouwelijke kunstenaar aan in een door mannen gedomineerde werkveld.
Raphaela speelt zelf de hoofdrol in haar performance-based films die vaak onderdeel uitmaken van grote installaties. In de films die ze maakt gebruikt ze gevorderde montagetechnieken en de nieuwste digitale ontwikkelingen. Deze ontwikkelingen maken deel uit in haar kunst. De confrontatie tussen lichamelijkheid en technologie staat in haar kunst dan ook centraal. Door deze nieuwe technologieën kan Raphaela zelfstandig filmen en daarbij ook de hoofdrol spelen in haar film. In de films die ze maakt verbeeldt Raphaela vrouwelijke rolmodellen en met de nadrukkelijke controle over de vrouwelijke zelfrepresentatie zet ze zich af tegen de nog steeds dominante mannelijke blik, die zowel in de dagelijkse wereld als in de kunst nog steeds een grote rol speelt. De beelden worden onderbouwd met heavy metal muziek en worden geprojecteerd in multimediale installaties, die bestaan uit de meest uiteenlopende elementen. De materialen roepen verbinding op met dood, mythologie, offers en occulte rituelen.
Tentoonstelling KRAAN
Momenteel is de tentoonstelling KRAAAN van Raphaela Vogel te zien in de Pont, Tilburg. De drie a’s zijn een verwijzing naar zowel het Nederlandse ‘kraan’ als het Duitse ‘kran’. De tentoonstelling laat een uniek overzicht zien van Raphaela’s werk over de jaren heen, van vroegere filmexperimenten tot recente installaties. De tentoonstelling is ook een knipoog naar een sociaal bewogen film van de Duitse regisseur Helke Sander uit 1981, waarin een vrouw met twee kinderen in een kraan omhoogklimt, dit vanuit wanhoop over de te hoge huurlasten en het tekort aan woningen.
Op de hoogte blijven van Raphaela Vogel? Volg haar dan zeker op Instagram!
The TittyMag festival
Spiritualiteit kunst en feminisme komen allemaal samen bij ons festival 1 april! Samen met Stedelijk Museum Schiedam organiseren wij festijn waarin bezoekers kunnen genieten van workshops, muziek en panelgesprekken.
In de huidige tentoonstelling ‘Spiritual Urgency’ hebben onze Cathelijne Blok en Imaan van der Zwan een eigen zaal ingericht waarin zij aan de kand van kunst laten zien hoe spiritualiteit kan leiden tot een gevoel van healing, zelfacceptatie en bevrijding, waardoor je daarna volledig jezelf kunt zijn. Hoe je deze begrippen terug kunt zien in kunst, ontdek je in de tentoonstelling!
Tijdens het festival kun je genieten van het huiskamerconcert van de fantastische singer-songwriter Naaz, die bekend werd van haar vertolking van het protestlied ‘Azadi’ in de talkshow Khalid en Sophie. Ook zijn de panelgesprekken over kunst en spiritualiteit zeker niet te missen tijdens het festival. Of doe mee aan workshops van schilder Sophie Steengracht en Studio Poca (Julie de Ruijter) met Beer en Geer. Verliefd, kriebels of liefdesverdriet? Laat Green Witch Thirza van Krullen en Kruiden een love poisson voor je bereiden. Het festival wordt afgesloten met een unieke performance van de fenomenale funkt DJ Tim Wes. En het festijn wordt natuurlijk voorzien van lekkere bites van Mama Haqs!
Je bent 1 april van harte welkom bij het Stedelijk Museum Schiedam van 14:00 tot 18:00.
Wil jij erbij zijn? Koop dan hier je kaarten!
SundayScroll #170: Wie is Wangechi Mutu?
Zondagen zijn niet alleen voor uren Netflixenin bed, kunstuitjes en slow mornings, maar ook voor onze wekelijkse Sunday Scroll. Hierin lichten we speciaal voor jou een vrouwelijke kunstenaar uit. Deze week: de multidisciplinaire kunstenaar WangechiMutu!
Wangechi werd in 1972 in het prachtige Kenia geboren. Wangechi is een multidisciplinaire kunstenaar, zo uit ze haar creativiteit in haar schilder-, beeldhouw, film- en performancewerk. Alhoewel Wangechi in Kenia is geboren woont en werkt ze al meer dan twintig jaar in New York City. Wangechi focust in haar werk graag op het vrouwelijk lichaam door middel van meeslepende installaties, collageschilderkunst en videoperformance. In haar kunst verkent ze de vragen over zelfbeeld, genderconstructies, cultureel trauma en milieuvernietiging en noties van schoonheid en macht.
Wangechi’s liefde voor kunst kwam op gang toen zij in de jaren negentig verhuisde naar New York, toen zij naar New York verhuisde richtte zij zich op Schone Kunsten en Antropologie aan The New School for socialResearch en Parsons School of Art and Design. Ze behaalde haar BFA-Graad aan Cooper Union for theAdvancement of the Arts and Science in 1996 en een mastergraad in beeldhouwen aan Yale School of Art in 2000. Deze weg van opleidingen heeft haar geholpen om multidisciplinair te werken. Met verschillende media vormen waaronder video, collage en performance neemt Wangechi verschillende thema’s onder de loep zoals; gender, ras en kolonialisme. Haar werk concentreertzich deels op het geweld en de verkeerde voorstelling van zwarte vrouwen in de hedendaagse samenleving. Een terugkerend thema in Wangechi’s werk zijn haar verschillende voorstellingen van vrouwelijkheid. Haar gebruik van buitenaardse afbeeldingen van vrouwen, vaak getoond in een ogenschijnlijk seksueel of sensuele pose, brengt een discussie op gang over de objectivering van vrouwen. Nog specifieker richt Wangechi zich op de hyper-objectivering van zwarte vrouwenlichamen. Wangechi’s verschillende manieren om het vrouwelijke kwaliteiten weer te geven, zouden de kracht van de beeldende of de betekenis van de gepresenteerde topic vergoten. Je kan daarom het werk van Wangechi op verschillende manieren interpreteren. Zo kun je het zien als of je medeplichtig bent aan de problematische samenleving of als hoopvol voor toekomstige veranderingen in de samenleving.
In 2015 nam Wangechi deel aan de 56e editie Biënnale in Venetië met het werk ‘All The World’s Futures. Deze installatie, sculptuur en collage werd samengesteld door Okwui Enwezor in de Giardini en de Arsenale locaties. Het werk omvat het aspect van een vrouw zijn.
Wangechi’s werk is opgenomen in de collecties van het Museum of Modern Art in New York, Het WhitneyMuseum of American Art en Het Studio Musum in Haarlem. En zo zijn er nog verschillende musea in Amerika die de kunst van Wangechi Mutu omarmden en het op zich namen.
Momenteel kun je het werk van Wangechi zien in Kunsthal, Rotterdam in de expositie ‘In The Black Fantastic’’
Op de hoogte blijven van Wangechi Mutu? Volg haar dan zeker op Instagram!
What is love?
Poly. Menig Gen Z-er zegt het te zijn deze dagen. Ik zou wat ze doen eerder “scharrelen” noemen. Maar wie ben ik?
Bij poly komt een heleboel kijken. Ik heb het idee van een vijfkoppig harem vaak geïdealiseerd, tot ik bedacht dat dit ook betekent; vijf keer bagage, vijf keer keer dagelijkse hobbels aanhoren, vijf sets schoonfamilie.
Bij de gedachte hier aan knijpt een denkbeeldige hand mijn keel dicht.
“Vijf personen maken samen de ideale partner”, maar misschien is het vooral ook een fulltime baan.
Monogamie, zoals we die met z’n allen, maatschappijbreed uit proberen te voeren, is een christelijke uitvinding.
Mannetje-vrouwtje was het oorspronkelijk, maar dit construct zit zo diep geworteld in de westerse cultuur dat het gebruik ervan niet eens discrimineert op gender.
Het is inmiddels vrij duidelijk dat dit christelijke construct voor de meeste mensen niet werkt. De helft van de huwelijken eindigt in scheiding en ongeveer een kwart van de mensen ZEGT wel eens een buitenechtelijke glijer gemaakt te hebben. En wat worden we met z’n allen kwaad over die ontrouw als zoiets voorvalt! Wanneer het een bekend persoon betreft raken we er al helemaal niet over uitgepraat. Boeiend.
Moeten we niet gewoon beseffen dat het voor de meeste mensen niet is weggelegd om hun hele leven met één persoon te zijn?
Dat monogamie een keuze is die je kunt maken, maar niet bepaald onze natuur? Zodat we de teugels van het liefhebben wat kunnen laten vieren?
Maar als levenslange monogamie niet de weg is, wat werkt dan wel? Hoe persoonlijk is dat? Seriële monogamie? Polyamorie? Nooit loskomen van de scharrelstatus en verder als individu door het leven?
Platonische huwelijken als hoofdschotel
met een buffet van seksuele bijgerechten buiten de deur?
In de praktijk blijkt niet alleen de monogamie een uitdaging, maar de alternatieven net zo goed. Wat is het met liefde, dat we denken dat dit is wat ons het meest gelukkig maakt, terwijl het ook de grootste wonden slaat? Terwijl de dynamiek in relaties mensen soms klein maakt en hun glans doet verliezen? Terwijl we denken dat single zijn zielig is?
Ik geef je geen antwoorden in deze column, maar hopelijk wel stof tot nadenken. We hoeven “zo doen we dat nu eenmaal” nooit aan te nemen en houden de boel fris door altijd te blijven kijken naar het waarom.
De boodschap is geloof ik “heb lief, neem ruim en kijk wat voor jou werkt”.
Op de hoogte blijven van Marije? Volg haar dan zeker op Instagram!
SundayScroll #169: Wie is Louise Bourgeois
Zondagen zijn niet alleen voor uren Netflixen in bed, kunstuitjes en slow mornings, maar ook voor onze wekelijkse Sunday Scroll. Hierin lichten we speciaal voor jou een vrouwelijke kunstenaar uit. Deze week: een kunstenaar, die internationaal vooral berucht is vanwege haar gigantische en geweldige spinnen, welkom in de magische wereld van alleskunner Louise Bourgeois (1911- 2010).
Louise Bourgeois groeide op in Parijs en voordat ze zich volledig stortte op haar kunst, begon ze eerst aan een studie wiskunde op de bekende Franse universiteit , De Sorbonne. Haar creativiteit kwam al vroeg tot uiting in het familiebedrijf van haar ouders. In deze Parijse weverij restaureerde de familie grote versleten wandtapijten, waar ook Bourgeois meehielp door ontbrekende scènes terug te tekenen. Ze had allesbehalve een gemakkelijke en rustige jeugd vanwege onder andere het vreemdgaan van haar vader en de relatie tussen haar en de rest van de familie. Deze traumatische jeugdervaringen blijven de rest van haar leven een leidend thema in haar kunst.
Haar grote liefde Robert Goldwater, een Amerikaanse kunsthistoricus,ontmoette ze in Parijs. Na hun huwelijk verhuisde ze naar New York, waar ze samen met hem drie zonen kreeg. De kunstenaar focuste zich hier op de schilderkunst, maar wendde zich later ook tot het maken van grote beelden. Zo maakte ze bijvoorbeeld grote houten sculpturen op het dak van haar eigen appartement. Ze varieerde maar al te graag tussen het gebruik van vorm, materiaal en grootte. Al blijven vaak dezelfde thema’s in haar werk zichtbaar als eenzaamheid, jaloezie, woede en angst.
Kunst was haar hulpmiddel om met haar gedachten en slapeloosheid om te gaan. Zo tekende ze dag en nacht wolken- tekeningen, en zette zo haar emoties om in kunst.
In 1982 kreeg Bourgeois 71 jaar oud haar eerste overzichtstentoonstelling in The Museum of Modern Art, New York. Hierna begon ze met het maken van enorme installaties van de beruchte spinnen (Maman’s), Cellls, die hele kamers opvulden en bungelende confronterende stoffen lijven, die ze ophing aan het plafond. Al die tijd bleef ze tekeningen maken en uiteindelijk keerde Louise Bourgeois terug naar de prentkunst. Een kunstenaar, die met haar enorme veelzijdige oeuvre laat zien, dat kunst heling is, niet alleen voor de kijker, maar ook de kunstenaar.
Wie zou jij terug willen zien in onze SundayScrolls? Laat het ons weten via Instagram!
”Wat we willen bereiken met deze petitie is niets minder dan daadwerkelijke systeemverandering”
In 2018 organiseerden wij onze allereerste Titty Talk: een first date met 40 feministen. Een inspirerende ontmoeting tussen activisten, feministische organisaties, kunstenaars en journalisten. Allemaal proberen ze op hun eigen manier een positieve verandering teweeg te brengen. Alleen wie zijn die feministen nou eigenlijk en waar staan ze voor? Wij stellen je ze voor in onze reeks: De feministische beldate! Dit keer spreken wij met de voorzitter van Het Buikencollectief Eline Leijten.
Eline Leijten is een petitie gestart genaamd Petitie 21e -Eeuws Verlof. Deze petitie is een oproep aan het Nederlandse kabinet om ook in Nederland echt moderne verlofregelingen in te voeren. Wij gaan met Eline verder in gesprek over deze petitie.
Wat houdt de Petitie 21e-Eeuws verlof in?
‘’De Petitie is een oproep aan het Nederlandse kabinet om écht moderne verlofregelingen in te voeren in Nederland. Deze moderne verlofregelingen bestaan uit drie punten: Gelijke rechten op 160 dagen betaald ouderschapsverlof na de geboorte van een kind voor alle ouders ongeacht gender – zoals in Finland, daarnaast langer recht op pauze en rust voor zwangeren (die daar gebruik van willen maken) en verlof na een miskraam en doodgeboorte voor 24 weken zwangerschap.
In Nederland is momenteel niks geregeld voor mensen die een miskraam of doodgeboorte meemaken voor de 24e week van de zwangerschap. Er wordt niet zelden van hen verwacht dat zij de dag na deze gebeurtenis weer op de werkvloer staan. In zo’n situatie melden veel mensen zich ziek, maar niet overal wordt daar begripvol op gereageerd. Er is natuurlijk een reden waarom wij als moderne samenleving wettelijk verlof na (bijvoorbeeld) een geboorte kennen; dat recht geeft het signaal dat wij als land menen dat mensen na zo’n gebeurtenis verlof verdienen. Als initiatiefnemers van de Petitie 21e-Eeuws Verlof vinden wij het kil dat in Nederland geen enkel wettelijk recht op verlof bestaat voor ouders die een miskraam meemaken of een kind verliezen voor de 24e week van de zwangerschap.
De Petitie is ook een pleidooi voor een uitbreiding van het recht op pauzes voor zwangeren. Want acht op de tien zwangeren zijn misselijk aan het begin van hun zwangerschap. Nu heb je als zwangere in loondienst recht op één achtste van je werkdag extra pauze, maar dit is niet algemeen bekend voor de meesten. Er ligt een behoorlijk taboe op het toegeven dat je moe bent, dat toegeven zit niet echt in onze cultuur. Het is een soort paradox: we verwachten op de werkvloer dat zwangeren werken als of ze niet zwanger zijn en bij de verloskundige en de gynaecoloog is juist de mantra dat je rustig aan moet doen. We hebben dus een systeem waarin zwangeren het moeilijk goed kunnen doen: je werkt vaak volgens zorgverleners te hard, of volgens je leidinggevende niet hard genoeg. Dit zijn de punten die wij aankaarten in onze Petitie 21e-Eeuws Verlof. Het bevorderen van gendergelijkheid is daarbij een belangrijke drijfveer. Twee van de drie punten zijn ook bedoeld voor beide ouders, niet alleen voor degene die het kind op de wereld zet. Uitgangspunt zijn de verlofregelingen zoals die net zijn ingevoerd in Finland. Daar hebben alle ouders langer recht op betaald verlof – in Noord-Europa wordt ouders die rust gegund.’’
De Petitie strijdt voor 160 dagen betaald verlof voor beide ouders, hoe ze dat ook in Finland hebben. Waarom is dit zo belangrijk?
‘’In Nederland hebben wij allerlei verlofregelingen, maar wat daaraan onder andere problematisch is, is dat het echt een lappendeken is, dus complex voor mensen om te begrijpen. Als je zwanger bent heb je recht op zwangerschapsverlof en daarna bevallingsverlof, dat is bij elkaar opgeteld zestien weken als je één kind krijgt. Na die zestien weken heb je als je in loondienst bent recht op betaald ouderschapsverlof maar dit is deels betaald: negen weken krijg je maximaal zeventig procent van je inkomen uitbetaald, tot 70% van het ”maximum dagloon”. Dan heb je in loondienst nog recht op zeventien weken onbetaald ouderschapsverlof. De partners krijgen rondom de geboorte geen zestien weken verlof net zoals de zwangeren, maar zij krijgen – als ze in loondienst zijn – zes weken verlof, en maar één week volledig betaald. Het totaalplaatje is ook anno 2023 nog altijd heel genderongelijk ingericht (zowel kijkend naar de lengte van het verlof als naar de vergoeding). Daarnaast is deels betaald verlof alleen toegankelijk voor de mensen die het zich kunnen veroorloven en zijn de ouderschapsverlofregelingen er alleen voor mensen in loondienst. Dat vinden wij als initiatiefnemers van de petitie niet goed, omdat dit gaat om iets zo wezenlijks. Het is wat ons betreft niet oké dat het van de dikte van je portemonnee afhangt of je wel of niet veel tijd met je kind kunt doorbrengen en de kans krijgt om met een gelijkwaardige rolverdeling aan het ouderschap te beginnen .’’
Hoe komt het Noord-Europa vooroploopt qua verlofregelingen, maar dat Nederland hierin achterloopt?
‘’Ja, dat is een interessante vraag. Opmerkelijk is dat Nederland voor de Tweede Wereldoorlog hierin internationaal voorliep. Dat wil zeggen, vanaf 1939 hadden Nederlandse werkende vrouwen het langste verlof en de hoogste financiële vergoeding. Waarom wij nu in Nederland achterlopen is naar mijn idee omdat we bij het maken van beleid te veel op de korte termijn gericht zijn geweest in de afgelopen decennia. Kijk bijvoorbeeld naar de stikstofcrisis die te lang is blijven liggen of naar hoe het nu gesteld is met het klimaat. Dit kortetermijndenken is ook zichtbaar in onze huidige verlofregelingen. Als je in die context puur naar de waan van de dag kijkt kun je denken ‘Zó dat is duur, al die mensen thuis terwijl er al zo’n krapte is op de arbeidsmarkt.’ Dit is hoe Nederland zich al jaren verhoudt tot uitbreiding van onze verlofregelingen – in 2010 bijvoorbeeld was het Nederlandse kabinet een van de meest uitgesproken tegenstanders van een voorstel van de Europese Commissie om het zwangerschaps- en bevallingsverlof uit te breiden naar 18 of 20 weken. Er ligt onredelijk veel nadruk op de kosten op korte termijn. Maar ik ben zelf ook econoom en als je vanuit een economisch perspectief hiernaar kijkt, zie je direct de voordelen van gendergelijk, langer betaald verlof. De economie heeft er op lange termijn profijt van als ouders de tijd krijgen om op adem te komen en kunnen wennen aan hun nieuwe leven nadat zij een kind op de wereld hebben gebracht. Uit onderzoek blijkt dat maar liefst 91% van de ouders van jonge kinderen het ouderschap ervaart als een zware taak, waarbij meer hulp welkom is. Laatst kwam in het nieuws voorbij dat één op de zes Nederlandse werknemers burn-outklachten ervaart. Dat is (naast niet wenselijk) heel duur voor een land. Zeker nu we op dit punt staan is het economisch interessant om de lange termijn centraal te stellen in het gesprek over verlofregelingen; om te onderzoeken wat er gebeurt als je deze mensen tijdens het spitsuur van het leven wat meer rust gunt. Daarnaast vergroot langer en gendergelijk verlof de kansen van vrouwen op de arbeidsmarkt, waar 43% van de zwangeren nu nog altijd zwangerschapsdiscriminatie ervaart, is het waarschijnlijk dat dit bijdraagt aan een gelijkere verdeling van zorg en betaald werk tussen vrouwen en mannen en zorgt het voor gezondheidswinst bij zowel ouders als kinderen, die (in een veilige gezinssituatie, en als er sprake is van twee ouders) baat hebben bij twee betrokken ouders. De eerste duizend dagen van een mensenleven zijn bepalend voor de gezondheid voor de rest van ons leven. Tot slot kun je door dit langere verlof als land enorm besparen op de babygroepen in de kinderopvang, waar per drie baby’s een medewerker nodig is. Daar gaat op dit moment veel geld naartoe, en er is een groot personeelsprobleem in die sector.’’
Wat is jouw ultieme doel met de petitie?
‘’Wat we willen bereiken met deze petitie is niets minder dan daadwerkelijke systeemverandering. Het is voor ons – een groep van meer dan vijftig ambassadeurs, vrouwen en mannen – zaak dat gendergelijk, langer betaald verlof op de politieke agenda belandt.
Ik zie de politieke bereidheid om dit op te pakken. Partijen die zich hard maken voor gendergelijkheid kunnen niet om deze zo zichtbare genderongelijkheid in onze verlofregelingen heen, omdat dit duidelijk nog een weeffout is in ons systeem en de meerderheid van de ouders van kinderen onder de 18 jaar de zorg voor kinderen tegenwoordig gelijk wil verdelen. Dit vergt wel dat de realisatie moet komen dat als je duurzamer met je beroepsbevolking omgaat, dat uiteindelijk de krapte op de arbeidsmarkt juist zal reduceren. Maar kijkend naar het aantal Nederlanders dat achter deze petitie staat en hoe snel in Frankrijk een petitie (die in verhouding veel minder vaak is getekend) al tot ruimere verlofregelingen heeft geleid, gaan wij met vertrouwen in de politiek later dit jaar met de petitie naar Den Haag.
Wil jij een steentje bijdragen aan een langer betaald, gendergelijk verlof? De Petitie 21e-Eeuws Verlof vind je hier!
Op de hoogte blijven van Eline? Neem dan zeker een kijkje op haar Instagram!