Wat goed is voor vrouwen, is goed voor ons allemaal. Dat vindt PvdA-politica en oprichter van SheDecides, Lilianne Ploumen, die onlangs een boek uitbracht waarin ze vertelde over haar weg naar de Tweede Kamer. The TittyMag spreekt Ploumen in haar met feministische kunst gevulde kantoor op het Binnenhof, over koffie drinken met haar jeugdheldin Hedy D’ancona, ruimte in durven nemen en waarom borstimplantaten een feministisch onderwerp zijn.

Je zet je inmiddels al ruim 25 jaar actief in voor vrouwenrechten. Maar wat betekent feminisme eigenlijk voor jou?
“Het recht van vrouwen om de baas te zijn over zichzelf. En ik vind het belangrijk om te benadrukken dat dit geen strijd is die ik in mijn eentje voer. Als je terugkijkt in de geschiedenis, zou je namelijk kunnen zeggen dat het feminisme één van de meest succesvolle sociale bewegingen is geweest. Er is nog veel te doen, maar we hebben al een hoop bereikt en dat komt doordat we het samen hebben gedaan. Samen staan we sterker.”
We zitten momenteel in de vierde golf, die onder andere gaat over intersectionaliteit en problematische gendernormen. Hoe anders is deze golf volgens jou ten opzichte van de vorige?
“Er zijn volgens mij een paar verschillen. Het eerste punt is dat het tegenwoordig niet meer alleen gaat over doelen bereiken. We zijn nu ook veel bezig met het preserveren van wat we eerder bereikt hebben. We moeten onszelf en elkaar beschermen tegen aanvallen van mensen als Donald Trump, Jair Bolsanaro en Thierry Baudet. Ten tweede is de manier waarop het debat gevoerd wordt ook anders, denk bijvoorbeeld aan het gebruik van sociale media. Het feminisme is dus minder zichtbaar op straat; en meer online. En tot slot denk ik dat de beweging anno 2020 bestaat uit een grotere groep vrouwen én mannen.”
Hoe zie je die verschuiving binnen het huidige feminisme?
“De onderwerpen zijn natuurlijk wel iets anders. Ik denk dat het nu veel inclusiever is, zowel als het gaat over vrouwen van kleur als trans vrouwen en de lhbtq+-gemeenschap. Bij de voorgaande golven waren er soms aparte groepen, maar tegenwoordig zijn we één diverse beweging. En mijn persoonlijke missie daarbinnen, is dat elk mens zelf kan beslissen over diens lichaam en leven; en dat gelijke behandeling vanzelfsprekend wordt.”
We kennen jou allemaal als een feministische voorvechter. Maar wat was voor jou hét moment dat je je hierin ging verdiepen?
“Ik kan me eigenlijk geen moment herinneren dat ik niet bezig was met feminisme. Ik kom uit een vrij traditionele familie in Zuid-Limburg. Er heerste een boerse cultuur, maar vrouwen hadden zeker wel een sterke stem. Zij beheerden bijvoorbeeld juist vaak de financiën. Natuurlijk werden ze door de kerk en mensen om hen heen wel klein gehouden, dus je moet het niet teveel romantiseren. Maar ik zag toen wel duidelijk het verschil tussen de rol die mijn moeder thuis had en hoe er om ons heen juist alleen maar mannen naar voren werden geschoven. Zij maakten toch wel overal de dienst uit; en dat heeft mij altijd verwonderd. Dit ging vrij snel over in een politiek en feministisch bewustzijn.”
Je beschrijft dat de vrouwen binnen jouw familie een sterke stem hadden. Had je tijdens jouw jeugd nog meer vrouwelijke rolmodellen?
“Eén van de weinige vrouwen die je toen in de publieke ruimte zag, was journalist Oriana Fallaci. Later in haar leven heeft ze helaas, politiek en ideologisch gezien, een totaal verkeerde afslag genomen, maar daarvoor vond ik haar echt een held. Ze was destijds één van de weinige vrouwelijke onderzoeksjournalisten en sprak zich hier nadrukkelijk over uit. We kunnen het ons nu bijna niet meer voorstellen, maar toen waren er weinig mensen die dat deden.
Daarnaast vond (en vind) ik Hedy D’ancona natuurlijk ontzettend tof. Er zijn weinig vrouwen uit de beweging van toen waar je nu nog veel van hoort, maar zij is daar zeker één van. Wat ik daar zo mooi aan vind, is dat ze zich nooit neerlegt bij een slechte situatie zoals die is. Iedereen kan wel denken ‘zo gaat het nou eenmaal’, maar zo mag het niet gaan. We moeten juist opstaan.
En het is trouwens ook heel leuk dat ik nu gewoon koffie met haar drink. Kijk mij eens zitten met Hedy D’ancona. Op zo’n moment heb ik echt het gevoel dat we samen onderdeel zijn van iets groters. We geven alles aan elkaar door.”
Je zit nu al drie jaar in de Tweede Kamer. Wat is er sindsdien veranderd op het gebied van vrouwenrechten?
“Ik hoop van harte dat het erop vooruit is gegaan. Maar er zijn een aantal onderwerpen waar ik extra aandacht voor vraag. Eén van die dingen is gelijk loon, omdat vrouwen nog steeds minder betaald krijgen dan hun mannelijke collega’s. Hier heb ik samen met GroenLinks, de SP en 50PLUS een initiatiefwet voor ingediend. Nu moet je er namelijk nog zelf werk van maken wanneer je minder denkt te verdienen. Deze wet kan ervoor zorgen dat de verantwoordelijkheid bij de werkgevers komt te liggen. Zij moeten dan kunnen aantonen dat ze iedereen gelijk belonen.”
Waar wordt volgens jou nog te weinig aandacht aan besteed in Nederland?
“In de medische wereld is er nog steeds veel te weinig aandacht voor de verschillen tussen een mannen- en een vrouwenhart. Er wordt vaak uitgegaan van de mannelijke norm, terwijl het hart van een vrouw anders werkt. Ook worden medicijnen vaker getest op mannen, wat betekent dat vrouwen soms teveel, te weinig of het verkeerde binnenkrijgen. Ik heb een initiatiefnota ingediend met meer dan dertig voorstellen om dit te veranderen, want dit is een probleem met enorme consequenties. Er valt veel gezondheidswinst voor vrouwen te halen; en wat goed is voor vrouwen, is goed voor ons allemaal.
Daarnaast is er een onderwerp dat door sommigen misschien niet als feministisch wordt beschouwd, maar waar ik wel veel mee bezig ben. Dat is namelijk de klachten die vrouwen krijgen van silicone borstimplantaten. Ze worden vaak niet serieus genomen, terwijl we weten dat een kwart van alle implantaten eventueel scheuren of lekken. Vrouwen zijn een verdienmodel van de fabrikanten en plastische chirurgen geworden. Ik denk dat het daarom belangrijk is dat we hier op politiek niveau de regels over laten aanscherpen.”
Je zet je ook hard in voor het recht op abortus. Denk je soms niet: hoe kan het dat we hier nog steeds mee bezig zijn?
“Ja, in Nederland verdedigt de meerderheid van de Tweede Kamer het recht op abortus, maar in veel landen is dat niet het geval. Er is daar bijna geen gesprek meer mogelijk over dit onderwerp; en ik vind dat die ruimte er wel moet zijn.
Ik ben blij dat we er hier wel over kunnen praten, maar wat ik heel erg vind, is dat je ook bij ons ziet dat vrouwen die naar een abortuskliniek gaan geïntimideerd worden. Dit is daarom zeker een onderwerp waar ik de komende jaren nog veel mee bezig zal zijn.
En het lijkt ook een terugkerend thema te zijn. Zeker in de Verenigde Staten worden er op verschillende plekken heftige wetsvoorstellen aangenomen. Ik ben vorig jaar in Alabama geweest, waar alleen nog abortus gepleegd mocht worden als de gezondheid van de vrouw ernstig in gevaar was. Vrouwen vertelden mij daar over de enorme consequenties die dit voor hen had. Als je abortus wilde plegen, moest je naar een andere staat reizen, maar niet iedereen kon zich dat veroorloven. Aangezien de financiering van anticonceptie ook enorm teruggeschroefd was, werden arme vrouwen vaker ongewenst zwanger en konden ze hier niets aan doen.”
Op sommige vlakken valt voor jou dus nog een hoop winst te behalen. Hoe zie jij de toekomst?
“Ik verwacht dat het feminisme een brede beweging blijft en dat er onderwerpen zullen blijven komen die ‘één van ons’ aandraagt. Afgezien van allerlei maatregelen die de politiek kan nemen, zit er namelijk ook veel in ons hoofd. We hebben allemaal onbewuste vooroordelen die we overal in meenemen. Ik spreek bijvoorbeeld regelmatig vrouwen die de politiek in willen, maar bang zijn om de ruimte in te nemen. Maar het moet wel. Je moet je grootmaken en dat is lastig, want veel vrouwen krijgen nog steeds mee dat ze klein moeten blijven.”
Wat zou je willen zeggen tegen die mensen die de politiek in willen, maar niet durven?
“Aarzel niet. Kom een keer langs in Den Haag. Sluit je aan bij een politieke partij. Onthoud dat het niet over jou gaat, maar om wat je wil bereiken. En wees vooral niet te bescheiden, want je kunt veel meer dan je denkt. Er zitten nog veel te weinig vrouwen in de Tweede Kamer en we moeten er met elkaar voor zorgen dat die er komen.”
Had je het fijn gevonden als iemand jou dat advies vroeger ook had gegeven?
“Ik heb gelukkig nooit gedacht dat het niets voor mij was. Máár ik heb wel gedacht: ik doe nu andere dingen. Er zijn namelijk allerlei manieren om de wereld te veranderen en de politiek is daar slechts één van.”
Wat kun je het beste doen als je je meer wil verdiepen in het feminisme?
“Een podcast die ik tof vind is Dipsaus, dus die zou ik zeker beluisteren. Daarnaast zou ik er ook op uitgaan. Er zijn altijd wel evenementen die je kunt bezoeken, zowel online als offline. En ik zou ook vooral gewoon met andere vrouwen praten. Het is namelijk belangrijk om de geschiedenis van de vrouwenbeweging in Nederland te kennen, maar het is ook goed om je eigen stukje te schrijven.”
